مقاله اِصْفَهان‌، مَسْجِدِ اِمام‌

لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"

فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحات 12

اِصْفَهان‌، مَسْجِدِ اِمام‌، یکى‌ از مهم‌ترین‌ بناهای‌ عصر صفویه‌ که‌ پیش‌تر به‌ نامهای‌ مسجد شاه‌، مسجد سلطانى‌ جدید و جامع‌ عباسى‌ شهرت‌ داشت‌. این‌ مسجد در ضلع‌ جنوبى‌ میدان‌ نقش‌ جهان‌ واقع‌ شده‌ است‌ و چنانکه‌ از مآخذ برمى‌آید، بنای‌ آن‌ در سومین‌ مرحله‌ از اجرای‌ طرح‌ میدان‌ نقش‌جهان‌ به‌فرمان‌ شاه‌ عباس‌بزرگ‌ (سل 996- 1038ق‌/ 1588-1629م‌)آغاز گردیده‌، و در دورة شاه‌صفى‌(سل 1038-1052ق‌/ 1629-1642م‌) به‌ پایان‌ رسیده‌ است‌.
به‌ گفتة منجم‌، ساختمان‌ مسجد در 15 صفر 1020ق‌/19 آوریل‌ 1611م‌ با تهیة «اسباب‌ و آلات‌ و مصالح‌ بناء» آغاز گردید (ص‌ 411). به‌ استناد کتیبة کاشى‌ معرق‌ سر در که‌ به‌ خط ثلث‌ علیرضا عباسى‌ است‌، نخستین‌ بخش‌ بنا، یعنى‌ ورودی‌ اصلى‌، در تاریخ‌ 1025ق‌/1616م‌ احداث‌ شد، اما بنابر کتیبة ایوان‌ غربى‌ که‌ به‌ خط محمدرضا امامى‌ است‌، تکمیل‌ بنای‌ داخلى‌ مسجد تا 1040ق‌/1630م‌، ادامه‌ یافت‌ و با نصب‌ ازاره‌های‌ مرمرین‌ آن‌ در حدود سال‌ 1047ق‌/1637م‌، در زمان‌ شاه‌ صفى‌ خاتمه‌ پذیرفت‌ (هنرفر، 427، 429؛ گدار،

.(II(1)/109-112
درِ نقره‌پوش‌ ورودی‌ مسجد با نقشهای‌ تزیینى‌ و اشعار فارسى‌، سرودة «واهب‌»، به‌ خط نستعلیق‌ برجسته‌ (احتمالاً به‌ قلم‌ عبدالرشید دیلمى‌، معروف‌ به‌ رشیدا)، نیز از آثار دورة شاه‌ صفى‌ است‌ که‌ در 1046ق‌/1636م‌ به‌ اتمام‌ رسیده‌، و نصب‌ شده‌ است‌ (هنرفر، 433- 434).
دیگر کتیبه‌های‌ مسجد به‌ خط معروف‌ترین‌ خوشنویسان‌ عصر صفوی‌ است‌ که‌ در برخى‌ از آنها نام‌ کاتب‌ و تاریخ‌ کتابت‌ نیز آمده‌ است‌، از جمله‌ محمدرضا امامى‌ در کتیبه‌های‌ ذیل‌ کتیبة اصلى‌ سر در (بدون‌ تاریخ‌)، محرابهای‌ شبستان‌ شرقى‌، ایوان‌ غربى‌، محراب‌ شبستان‌ِ زمستانى‌ غربى‌ (1077ق‌)، ایوان‌ جنوبى‌ و محراب‌ مدرسة ناصری‌، درِ جنوب‌ شرقى‌ مسجد، سر درِ بیرونى‌ مدرسة سلیمانیه‌، درِ جنوب‌ غربى‌ مسجد (1078ق‌) (همو، 441-443، 451، 455، 457)؛ عبدالباقى‌ تبریزی‌ در کتیبه‌های‌ داخلى‌ ایوان‌ و گنبد جنوبى‌، ایوان‌ شمالى‌ و گنبد غربى‌ (1035 و 1036ق‌) (همو، 438-451)؛ محمدصالح‌ اصفهانى‌ در کتیبة بالای‌ محراب‌ اصلى‌ و محراب‌ گنبد شرقى‌ (1038ق‌)؛ محمد محسن‌ امامى‌ در کتیبة داخل‌ محراب‌ ایوان‌ جنوبى‌ مدرسة ناصری‌ (1095ق‌) (همو، 450، 454- 455).
مسجد امام‌ اصفهان‌ مسجدی‌ است‌ 4 ایوانى‌ به‌ ابعاد 100ئ130 متر (بدون‌ محاسبة زیربنای‌ مدخل‌) با صحنى‌ وسیع‌ (70 ئ 70 متر) (بلر،